پاسخ استاد پناهیان به شبهه استقبال از رهبری

اما حال که چشمان کورشان هم نتوانسته حقیقت را نبیند ، در خفقان به سر می برند و تنها  مقاله ای از شیخی ساده لوح نقل میکنند که امیر المومنین از استقبال کردن حاکمان نهی کرده و فرموده که این استقبال فتنه برای حاکم و ذلت برای مومنان است.

مگر این جماعت فراموش کرده اند و یا نشنیده اند استقبال مردم نیشابور از امام رضا (علیه السلام) و یا استقبال از حضرت معصومه (سلام الله علیها) و یا حتی استقبال از خود شخص پیامبر را؟

گفتگو با حجت الاسلام و المسلمین پناهیان درباره فلسفه استقبال از رهبری:

در مورد استقبال از مسئولین نظام اسلامی که بعد از انقلاب در میان مردم رواج یافته، بعضی‌ها شبهه‌ای می‌کنند که برگرفته از کلام امیرالمؤمنین خطاب به مردمی است که به استقبال ایشان آمده بودند. حضرت آن‌ها را از این کار نهی فرمودند. نظر شما در این‌باره چیست؟

اولاً این‌که بعضی‌ها ممکن است حرف‌هایی را بزنند و شبهه‌هایی را ایجاد کنند اصلاً مسأله عجیبی نیست، چون نمی‌توان جلوی زبان را گرفت. حتی در دوران ظهور امام زمان(عج) هم کسانی هستند که نق می‌زنند. در روایات آمده که بعضی‌ها با استناد به آیات قرآن دل امام زمان(عج) را خون می‌کنند و با آن آیات به جنگ حضرت می‌روند. لذا وجود چنین شبهه‌هایی و چنین افرادی اصلاً عجیب نیست.

ثانیاً پاسخ کاملاً روشن است. اجازه بدهید اصل داستان را ببینیم. در حکمت ۳۷ نهج البلاغه آمده است: «وَ قَدْ لَقِیَهُ عِنْدَ مَسِیرِهِ إِلَى الشَّامِ دَهَاقِینُ الْأَنْبَارِ فَتَرَجَّلُوا لَهُ وَ اشْتَدُّوا بَیْنَ یَدَیْهِ» در مسیری که حضرت به سمت شام می‌پیمودند، گروهی از مردم شهر «انبار» حضرت را دیدند و شروع کردند پیاده به دنبال امام(ع) و در مقابل ایشان دویدن. چیزی شبیه مراسم استقبال یا بدرقه انجام دادند.

ابتدا حضرت اعتراض نکردند، بلکه از علت کارشان سوال کردند و فرمودند: «مَا هَذَا الَّذِی صَنَعْتُمُوهُ؟» این چه کاری است که انجام می‌دهید؟ مگر حضرت نمی‌دانستند آن‌ها چه کار می‌کنند؟ معلوم بود که به استقبال آمده‌اند. اما منظور حضرت از این سؤال این بود که فلسفه این کار شما چیست؟ به عبارت دیگر حضرت می‌فرمایند: «برای چه این کار را می‌کنید؟» آن‌ها در جواب گفتند: «خُلُقٌ مِنَّا نُعَظِّمُ بِهِ أُمَرَاءَنَا» این عادت ماست، هرکسی رئیس شود ما این کار را برایش می‌‌کنیم. بعد از این‌که فلسفه این کار خود را بیان کردند، حضرت آن‌ها را از این کار نهی کردند و فرمودند که این کار نفعی برای امرای شما ندارد. شما هم در دنیای خود ضرر می‌کنید و آخرتتان را هم خراب می‌کنید.

اما اگر آن‌ها در جواب حضرت می‌گفتند: «ما شنیدیم رسول خدا(ص) فرموده است: علی ‌جانم اگر نمی‌ترسیدم که مردم در مورد تو چیزی را بگویند که در مورد عیسی‌بن‌مریم گفتند، در مورد تو سخنی می‌گفتم که از هرجا رد شوی مردم خاک کف پای تو را به عنوان تبرّک بردارند [روایت مشهوری در کتاب اختصاص شیخ مفید، ص ۱۵۰] و ما به این دلیل که تو وصی رسول ربّ‌العالمین هستی دورت را گرفته‌ایم» حضرت مانع آن‌ها نمی‌شدند. همان‌طور که رسول خدا(ص) در زمان هجرت مانع استقبال مردم مدینه نشدند و همچنین حضرت رضا(ع) در ارتباط با استقبال‌کنندگان نیشابور هیچ نهی نکردند و بلکه حدیثی نیز به آن‌ها هدیه کردند. در حالی‌که هر دوی این استقبال‌ها بسیار پرشورتر و پرجمعیت‌تر از آن استقبال مردم شهر انبار بود. بنابراین نیت و انگیزه استقبال خیلی اهمیت دارد و تعیین کننده است.

البته استقبالی که مردم ما از رهبر انقلاب می‌کنند، با استقبال مردم نیشابور از امام رضا(ع) تفاوت دارد. مردم نیشابور می‌خواستند از امام رضا(ع) که مشهور به عالم آل محمد بودند، «علم» بگیرند، ولی مردم قم می‌خواهند پای رکاب ولی‌فقیه و نایب امام زمان(عج) «عمل» کنند. بین «علم» و «عمل» فاصله بسیاری است. درخواستی که مردم نیشابور از آن استقبال باشکوه داشتند، درخواست «علم» بود. آن‌ها از امام «آگاهی» می‌خواستند، امام هم به آن‌ها آگاهی داد ولی در آن زمان مردم اهل عمل نبودند و در آغاز راه آگاهی بودند. ولی درخواستی که ما مردم قم پای رکاب نایب امام زمان(عج) داریم، اذن عمل و دریافت دستورالعمل است. ما با این استقبال در حال عمل کردن به علمی هستیم که مردم نیشابور در استقبالشان از امام رضا(ع) تقاضا کردند.

در آن زمان هرچند مردم زیادی برای استقبال آمده بودند و استقبال باشکوهی هم از امام رضا‌(ع) به عمل آوردند ولی معرفت عمیقی نسبت به امام زمان خود نداشتند. وقتی حضرت فرمودند: «بشُروطِها وَ أنَا مِن شُروطِها» هیچ‌کدام از آن‌ها برای اعلام آمادگی خود در دفاع از امام مظلومشان شمشیر نکشیدند و به امامشان ابراز وفاداری نکردند. ولی در این استقبال مردم اعلام وفاداری خود را با فریاد سر می‌دهند و با شعارهایشان آمادگی خود را برای دفاع از حریم ولایت اعلام می‌کنند.

به همین دلیل است که طبق روایات حضرت بقیةالله الأعظم(عج) وارد هر شهری می‌شوند، مردم استقبال شدیدی از ایشان می‌کنند. حتی در روایت دارد که یاران خوب حضرت جهت تبرّک، به مرکب ایشان دست می‌کشند «یَتَمَسَّحُونَ بِسَرْجِ الْإِمَامِ یَطْلُبُونَ بِذَلِکَ الْبَرَکَةَ». این نشان می‌دهد که اصل استقبال اشکالی ندارد، مهم این است که فلسفه آن چه باشد. اگر فلسفه آن شاه‌پرستی باشد، باید ترک شود ولی اگر فلسفه آن خدایی باشد، نه تنها اشکالی ندارد، بلکه طبق روایات، یکی از اوصاف یاران امام زمان(عج) است.

ما استقبال و بدرقه‌ای را خوب می‌دانیم که خودش قیام لِلّه و تظاهرات ولایی است. پیغامی است برای دعوت آقا امام زمان(عج). این جنبه استقبال برای ما ملاک است و قداست دارد. اجازه بدهید در این زمینه خاطره‌ای از حضرت امام(ره) نقل کنم:

حضرت امام(ره) زمانی که در نجف یا قم تدریس می‌کردند وقتی سرِ درس می‌رفتند، شاگردانشان را از این‌که برایشان صلوات بفرستند نهی می‌کردند. راضی نبودند شاگردهایشان حتی احترامی در این حد برایشان قائل باشند. می‌گفتند صلوات را جای دیگری بفرستید. همین امام وقتی بنا بود بعد از سال‌ها دوری از وطن به ایران بازگردند، نه تنها از شکل‌گیری کمیته استقبال ممانعت نکردند، بلکه توصیه‌ها و هماهنگی‌هایی را هم با آن کمیته داشتند.

امامی که راضی نبود سرِ درسش کسی به احترام ایشان بلند شود و صلوات بفرستد، از برنامه‌ریزی برای استقبال میلیونی در تهران ممانعت نکردند. چون این استقبال، استقبال از شخص نبود؛ استقبال از شخصیت و جایگاه مقدّس ولایت بود. بعد از انقلاب هم همین روش ادامه داشت. حضرت امام(ره) به ابراز ارادت مردم میدان می‌داد. چون این ابراز ارادت به شخص ایشان نبود. اگر آن روز هم مردم شهر «انبار» به امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) می‌گفتند که «آقاجان چون شما ولی‌الله‌ هستید، جان پیامبر و وصی او هستید، ما به خاطر خدا به شما احترام می‌گذاریم» یقیناً امیرالمؤمنین برخورد دیگری می‌کردند.

وقتی مردم آب وضوی پیامبر را به عنوان تبرّک می‌بردند ایشان مانع نمی‌شدند. چرا پیامبر در این خصوص مانع مردم نمی‌شدند؟ چرا به آن‌ها نمی‌فرمودند: «این چه کاری است که می‌کنید؟ خودتان را ذلیل نکنید!» چون می‌دانستند مردم این کار را به خاطر خدا و با معرفت انجام می‌دهند. اگر مردم می‌گفتند: «هرکسی رئیس ما باشد وقتی دست و صورتش را می‌شوید ما آب وضویش را جمع می‌کنیم»، قطعاً حضرت مانع می‌شدند.

استقبال مردم قم از رهبر معظم انقلاب هم یک تظاهرات مقدس در پاسداشت مقام ولایت است. شأن مردم قم اجل از این حرف‌هاست که بدون معرفت در این استقبال شرکت کنند. در این تظاهرات و استقبال، مردم اوج علاقه و انتظارشان برای ظهور منجی کل (عج) را به نمایش می‌گذارند.