كشمكشهای جریان افراطی وهابیت و لیبرالهای حاكم بر عربستان سعودی و افكار مربوط به هر یك از این جریانات كه بخشی از پازل قدرت در عربستان را در اختیار دارند، باعث شده است كه تناقضها و ابهامات زیادی در بسیاری از جنبههای زندگی اجتماعی و فعالیتهای اسلامی در عربستان ایجاد شود.
یكی از این موارد، مشكل حجابستیزی در عربستان سعودی است كه همواره عرصه افراط و تفریطهای مخرب كارگزاران وهابیت در عربستان و جریان لیبرال در خاندان حاكم بوده است.
راز افراط و تفریط در مسأله حجاب در عربستان
هیئت امر به معروف و نهی از منكر عربستان، سازمانی متشكل از وهابیون افراطی و علمای سلفی سعودی است كه از قدرت بالایی در این كشور بویژه در شهرهای مذهبی برخوردار است. این هیئت، مجری اصلی سیاستهای افراط گرایانه سعودی در زمینه حجاب زنان در عربستان است. هیئت امر به معروف و نهی از منکر که نام مقدس یکی از مبانی مهم دین اسلام را یدک می کشد، بنا به دلایل مذهبی و سیاسی، كنترل فضای فرهنگی شهرهای مدینه و مكه را بر عهده دارد و حجاب در این شهرها را بر اساس رویكردهای خاص خود تعریف میكند.
ملك “عبدالله بن عبدالعزیز” شاه سعودی، در حال حاضر ریاست جریان چپگرای لیبرال را در آل سعود در اختیار دارد. این جریان كه معمولاً اهمیت چندانی به مسائل دینی نمی دهد، اعتقاد دارد كه حجاب نه یك تكلیف دینی، بلكه مسؤولیتی عرفی و اجتماعی است كه جامعه بر عهده مردم قرار داده است. مظاهر فسق و فجور و تجاهر به شرب خمر در میان مقامات ارشد سعودی از جمله شاه عربستان و دست دادن وی با زنان نامحرم در برخی مراسم ها، ناشی از این رویكرد است.
ه رغم حاكمیت این جریان در عربستان، عبدالله آزادی عمل كافی در اجرای ایدههای خود در زمینه سیاستهای فرهنگی را ندارد و نمیتواند از زیر نفوذ هیئت امر به معروف به نهی از منكر رها شود.تناقضها و افراط و تفریطهای موجود در زمینه حجاب گاهی در محافل افراطی وهابی نیز رسوخ میكند؛ به عنوان مثال در حالی كه “عبدالرحمن البراك” یكی از مفتیان سعودی در فتوایی افراطی، بیحجابی زنان در مقابل یكدیگر و بدون حضور مردان را نیز حرام میداند.
“احمد بن قاسم الغامدی” مفتی جوان اهل سنت که سمتهای مهمی در اداره كل امر به معروف و نهی از منكر نیز دارد، بتازگی فتوای عجیبی درباره حجاب صادر كرده و مدعی شده كه آیه وجوب حجاب صرفاً برای حفظ شان زنان پیامبر نازل شده و عموم مسلمانان را شامل نمیشود.
در دو شهر مدینه منوره و مکه مکرمه، نوع حجاب عمومی خانمها پوششی است که بر اساس آن، زنان حتی باید دستها و صورت خود را نیز بپوشانند و تنها چشمهای آنها برای دیدن اطراف باز خواهد بود. فضای عمومی و فرهنگی شهرهای مكه و مدینه به این صورت است و همین فضاست كه برخی زائران ایرانی را به این گمان باطل میرساند كه حاكمیت عربستان سعودی نسبت به رعایت اصول مربوط به حجاب موفق بوده است و این درست همان اشتباهی است که برخی درباره نمازهای جماعت در این کشور که منحصر به رعایت ظواهر است، مرتکب میشوند.
اما روی دیگر سكه حجاب در دیگر شهرهای عربستان غیر از دو شهر مذهبی این كشور نمود بیشتری به خود گرفته است. جریان افراطی دینی با وجود قدرت بلامنازع خود، توجه زیادی به حجاب در شهرهای دیگر نمیكند و این جریان لیبرال حاكم است كه فضای فرهنگی این شهرها را مطابق میل خود پیش میبرد، فساد و فحشا در شهرهای مذهبی كه زیر پوسته سنگین نظارت هیئت مذكور قرار گرفته بود، در دیگر شهرهای سعودی به امری علنی تبدیل شده و این روند در ابعاد مختلف زندگی در این كشور قابل رؤیت است.
اینجا عربستان است؟
بر خلاف فضای سنگین مكه و مدینه، در سایر شهرهای عربستان مقوله حجاب رنگ دیگری به خود میگیرد، در محلهای كاری و تفریحی شهرهای دیگر نظیر ریاض و سواحل تفریحی جده فضای فرهنگی به صورتی ترسیم شده كه بیننده در نگاه اول از مشاهده چنین تصاویری در عربستان سعودی شوكه میشود، بویژه اگر این بیننده زائری باشد كه تنها شهرهای مذهبی مانند مكه و مدینه را میبیند و اوضاع آن را به تمام شهرهای این كشور تعمیم میدهد.
بیحجابی و هرج و مرج جنسی
شهرها و اماكن تفریحی در عربستان مانند ریاض و جده از مناطقی هستند كه میزان فساد و بیحجابی در آنها در حد بیسابقهای افزایش یافته است. برای روشن شدن ابعاد این فساد تنها به ذكر یكی از اماكن تفریحی درشهر جده میپردازیم.
منطقه “درة العرس” تفرجگاهی ساحلی است كه با عبور از حجاب افراطی مد نظر مفتیان وهابی، به اوج بی بندوباری و هرج و مرج جنسی رسیده است. در این منطقه كه تحت تدابیر شدید قرار دارد، از گرفتن تصاویر مربوط به تفریحات ناسالمی كه در آن وجود دارد ممانعت میشود اما چندی پیش، انتشار برخی تصاویر از داخل این مجتمع تفریحی، عمق رسوایی خاندان سعودی در برداشت چندگانه از مفاهیم دینی را نشان داد. اختلاط دختر و پسر، اسكی روی آب زنان، اختلاط شهروندان سعودی با گردشگران فاسدالاخلاق بیگانه، شرب خمر و بی حجابی از جمله مظاهر ناهنجاری های اخلاقی و دین ستیزی در منطقه درة العرس است.